Οι ευεργετικές ιδιότητες όλων των προϊόντων που παράγονται με βάση το σουσάμι - ταχίνι, χαλβάς και παστέλι επιβεβαιώθηκαν και επιστημονικά. Δύο παράλληλες έρευνες, οι οποίες μόλις ολοκληρώθηκαν, απέδειξαν ότι το σουσάμι λόγω της βιταμίνης Ε και της δράσης των λιγνανών του (της σησαμινόλης και της σησαμίνης, δύο συστατικών του σησαμόσπορου με αντιοξειδωτικές ιδιότητες που δρουν κατά του γήρατος), διαθέτει σημαντικές αντιγηραντικές και αντιυπερτασικές ιδιότητες.
Η πρώτη έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Μικροβιολογίας και Υγιεινής Τροφίμων του τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και είχε θέμα «Σουσάμι, ταχίνι, χαλβάς ιδιότητες και Ευεργετικές Δράσεις» και η δεύτερη από το Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Γροφίμων του ΑΠΘ με τίτλο «Χημική Σύσταση και Διατροφική Αξία του Σησαμόσπορου».
Το σουσάμι - ένα προϊόν που οι αρχαίοι Έλληνες όπως και οι υπόλοιποι λαοί της Μεσογείου χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους διατροφή - βοηθά στην καταπολέμηση της χοληστερίνης, στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, στην πρόληψη του καταρράκτη και στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Η συμβολή του χαλβά στην αντιμετώπιση της αρτηριοσκλήρυνσης και στη σωστή λειτουργία του ήπατος είναι επίσης ιδιαιτέρως σημαντική. Συνεπώς, προϊόντα με βάση το σουσάμι. όπως είναι το ταχίνι. ο χαλβάς και το παστέλι διαθέτουν εξίσου ευεργετικές ιδιότητες.
Εξάλλου, αντίστοιχη έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, του Γενικού Χημείου του Κράτους και της Εταιρείας Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βιομηχανίας Τροφίμων (η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα τον Δεκέμβριο του 1999) είχε αναδείξει τη θρεπτική αξία του παστελιού, λόγω των δύο συστατικών του, του σουσαμιού και του μελιού.
Το παστέλι περιέχει μεγάλο ποσοστό πρωτεϊνών και διαιτητικών ινών και παρ' ότι περιέχει υψηλό ποσοστό λιπιδίων, η χοληστερόλη απουσιάσει. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι χαμηλά, ενώ περιέχει μονοακόρεστα και πολυακόρεστα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα επικρατούν το λινελαϊκό και το λινολενικό - απαραίτητα λιπαρά οξέα τα οποία ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει αλλά τα προμηθεύεται από τα λιπίδια του φυτικού βασιλείου.
Επίσης, το παστέλι περιέχει πλούσιες ποσότητες ασβεστίου, μαγνησίου» σιδήρου και φωσφόρου. Ο χαλβάς (όπως και το παστέλι), είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την παράδοση και τις διατροφικές συνήθειες του λαού μας σε περιόδους νηστείας, είναι άριστος συνδυασμός πρωτεϊνών, υδατανθράκων και ακόρεστων λιπαρών, σε ιδανικές αναλογίες για τη διατροφή μας. Είναι προϊόν φυσικό και υγιεινό, χωρίς συντηρητικά ή πρόσθετα, διαθέτει πλήθος βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων και βοηθά στην αποτοξίνωση του οργανισμού.
Ιδιότητες και ευεργετικές δράσεις των προϊόντων με βάση το σουσάμι:
-
Καταπολεμούν την χοληστερίνη
-
Ενισχύουν την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
-
Προλαμβάνουν τον καταρράκτη
-
Βοηθούν στην αντιμετώπιση του διαβήτη
-
Καταπολεμούν την υπέρταση
-
Συντείνουν στην αντιμετώπιση της αρτηριοσκλήρυνσης
-
Συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία του ήπατος
Το σουσάμι είναι ιδιαίτερα θρεπτικό και ωφέλιμο, γιατί περιέχει λιπαρές ουσίες σε μεγάλη αναλογία (30-40%). Τις εξάγουν εξασκώντας ισχυρή πίεση πάνω στους σπόρους. Το σουσαμέλαιο που βγαίνει με την ψυχρή αυτή μέθοδο είναι εξαιρετικά θρεπτικό και ωφέλιμο.
Το όνομα σησάμι προέρχεται από την Αραβική λέξη "semsin". Παλαιότερα η Ινδία θεωρούνταν η χώρα καταγωγής του σησαμιού, αλλά σήμερα πιστεύουμε ότι η πραγματική χώρα καταγωγής του είναι το Σουδάν, στην Κεντρική Αφρική, όπου έχουν βρεθεί πολλά άγρια είδη. Η χρησιμοποίηση του σησαμιού ως τροφής είναι τόσο παλαιά όσο του σιταριού και του ρυζιού όπως προκύπτει από αρχαιολογικές ανασκαφές στην αρχαία Αίγυπτο το 6000 π.Χ. Βάση των αρχαίων ευρημάτων δύο πιθανοί δρόμοι δημιουργήθηκαν για την εξάπλωση του από την Κεντρκή Αφρική, ο ένας δρόμος ανατολικά πέρασε πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό και έφθασε στην Ινδία, στην Κεντρική Ασία και από εκεί στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Βορειοανατολική Ασία και την Αυστραλία. Ο άλλος δρόμος ήταν βόρεια από την Αίγυπτο και μέσω των Μεσογειακών χωρών στην Αραβία, την Κεντρική Ασία και την Κίνα, και τελικά στην Ευρώπη. Οι σπόροι του σουσαμιού αποτελούσαν τροφή για τους αρχαίους Έλληνες καθώς επίσης και για άλλους λαούς της Μεσογείου.
Το σησάμι είναι φυτό με ύψος 100-120cm, το οποίο αναπτύσσει απλά ή διακλαδισμένα στελέχη. Τα φύλλα του φύονται στους κόμβους εναλλάξ ή αντικρυστά. Ένα σε κάθε τρία άνθη, μήκους 4-5 cm, γονιμοποιείται και αργότερα αναπτύσσεται ο υποδοχέας που φέρει τους σπόρους.
Η σύστασή του ανά 100γρ περιλαμβάνει: 18.6 γρ. πρωτεΐνη, 52.5 gr λίπος, 21.6 γρ. υδατάνθρακες, 3 γρ. φυτικών ινών, 1200 mg ασβεστίου, 540 mg φωσφόρο, 10 mg σιδήρου, 563 θερμίδες. Επιπρόσθετα είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Ε, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Το σησάμι είναι πλούσιο και σε φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σελήνιο. Επίσης περιέχει λιγνάνες είναι χημικές ενώσεις μικρού μοριακού βάρους οι οποίες περιέχουν π-υδροξυ-φαινυλοπροπάνιο. Το σησάμι περιέχει σημαντικές ποσότητες χαρακτηριστικών λιγνανών, όπως η σεσαμίνη και η σεσαμολίνη. Οι λιγνάνες έχουν σημαντικές αντιοξειδωτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες.
Το σουσάμι είναι τρόφιμο με υψηλής βιολογικής αξίας φυτική πρωτεΐνη. Είναι πλούσιο σε αμινοξέα όπως η μεθειονίνη, η τρυπτοφάνη, η λευκίνη και η αργινίνη, ενώ είναι σχετικά φτωχή η περιεκτικότητά του σε λυσίνη. Η ανάλυση των αμινοξέων του σησαμιού αποδεικνύει ότι συνδυαζόμενο με τροφές πλούσιες σε λυσίνη, το σησάμι αποτελεί ένα τρόφιμο πολύ υψηλής πρωτεϊνικής αξίας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα όσπρια είναι γενικά πλούσια σε λυσίνη, αλλά ελλειμματικά σε θειούχα αμινοξέα, όπως η μεθειονίνη και η κυστίνη. Συνδυασμός λοιπόν οσπρίων με σησάμι ή προϊόντα σησαμιού, αυξάνει τη διαιτητική αξία της συνολικής πρωτεΐνης.
Η υψηλή θρεπτική αξία του σουσαμιού οφείλεται και στα λιπαρά οξέα που περιέχει. Από αυτά το 45% είναι μονοακόρεστα, το 40% πολυακόρεστα και μόλις το 15% κορεσμένα. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα που αποτελούν τον κύριο όγκο των λιπαρών οξέων στο σησαμέλαιο (80%) είναι το ελαϊκό και το λινελαϊκό οξύ, ενώ μικρές είναι οι ποσότητες του παλμιτικού και στεατικού και σε ίχνη μόνο απαντάται το λινολενικό. Το σησαμέλαιο, σε σύγκριση με το σογιέλαιο και το αραβοσιτέλαιο, περιέχει περισσότερα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα βρίσκονται σε ίδιο ποσοστό τόσο στο σησαμέλαιο όσο και στο σογιέλαιο, ενώ το αραβοσιτέλαιο περιέχει ελαφρώς μικρότερη ποσότητα. Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του σησαμελαίου, είναι η απουσία trans-ακόρεστων λιπαρών οξέων, τα οποία συνήθως παράγονται κατά την επεξεργασία του σογιέλαιου και άλλων φυτικών ελαίων. Ένας αριθμός μελετών έχει δείξει, ότι τα trans-λιπαρά οξέα δημιουργούν προβλήματα υγείας.Παρατηρούμε λοιπόν ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα των οποίων η λήψη μέσω της διατροφής κρίνεται αναγκαία εξαιτίας της αδυναμίας του ανθρώπινου οργανισμού να τα συνθέσει, καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό.
Οι ευεργετικές δράσεις του σουσαμιού στον ανθρώπινο οργανισμό περιγράφονται παρακάτω:
ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗ-ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ:
Το συστατικό σησαμίνη το οποίο περιέχεται στο σουσάμι αναστέλλει τόσο την αύξηση της πίεσης όσο και τη δημιουργία εγκεφαλικών θρόμβων. Κατ’ επέκταση προλαμβάνεται ο κίνδυνος των εγκεφαλικών επεισοδίων ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω δράση της σησαμίνης ενισχύεται παρουσία της βιταμίνης Ε.
ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ:
Η καρκινογένεση έχει συνδεθεί με τη δράση των ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες οξείδωσης, ενώ έχουν συνδεθεί και με ποικίλες βλαβερές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, με σημαντικότερη όλων την καταστροφή του γενετικού υλικού και κατ’ επέκταση την εμφάνιση καρκίνου. Η βλαβερή αυτή δράση των ελευθέρων ρυζών αναστέλλεται σε μεγάλο βαθμό από τη σησαμόλη, ένα ακόμα σημαντικό συστατικό του σουσαμιού. Το γεγονός αυτό ενισχύει την άποψη των ερευνητών σχετικά με την αντικαρκινική δράση του σουσαμιού.
ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ:
Η κατανάλωση σουσαμιού έχει συσχετιστεί όχι μόνο με την προστασία του οργανισμού από τη βλαβερή δράση των ελευθέρων ριζών αλλά και με την προστασία από τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών στα αγγεία, η δημιουργία των οποίων έχει ως κύριο αιτιολογικό παράγοντα την οξείδωση των λιποπρωτεϊνών (κυρίως της LDL).Η κατανάλωση του σουσαμιού αποτελεί ασπίδα προστασίας των αγγείων, αφού έχει συσχετιστεί με μειωμένη ευαισθησία των λιποπρωτεϊνών του αίματος στην οξείδωση μέσω της δράσης της σησαμινόλης.
Επιστημονικώς αποδεδειγμένα το σουσάμι βοηθά στην πρόληψη της υπερχοληστερολαιμίας, στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, στην πρόληψη του καταρράκτη και στην αντιμετώπιση του διαβήτη.
Επιπρόσθετα το ιχνοστοιχείο σελήνιο που περιέχεται σε σημαντικά ποσά στο σουσάμι, έχει τα τελευταία χρόνια συσχετιστεί με σημαντική αντιοξειδωτική δράση στον οργανισμό, καθώς αποτελεί συστατικό ενός σημαντικού αντιοξειδωτικού συστήματος- της οξειδάσης της γλουταθειόνης- το οποίο αποτελεί ένα από τα κυριότερα αμυντικά συστήματα του οργανισμού έναντι της δράσης των ελευθέρων ριζών.
Απ’ την άλλη η κατανάλωση του σουσαμιού από αθλητές που ασκούνται συστηματικά, μειώνει τον κίνδυνο πρόκλησης μυϊκών τραυματισμών, βασική αιτία των οποίων είναι το οξειδωτικό στρες, το οποίο εμφανίζεται εξαιτίας της αυξημένης παραγωγής ριζών.
Τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι το σουσάμι εμφανίζει σημαντικές αντιγηραντικές ιδιότητες λόγω της μεγάλης του περιεκτικότητας σε βιταμίνη Ε και της δράσης των λιγνανών, δηλαδή της σησαμινόλης και της σησαμίνης.