Φακές

Α)

Οι φακές είναι ένα από τα πρώτα τρόφιμα που καλλιεργήθηκαν ποτέ. Καταναλώνονται από τους προϊστορικούς χρόνους και πιστεύεται ότι προέρχονται από την Κεντρική Ασία. Σε τοποθεσίες στη Μέση Ανατολή έχουν βρεθεί σπόροι φακής που χρονολογούνται 8.000 χρόνια πριν. Οι φακές αναφέρονται στη Βίβλο, τόσο ως το στοιχείο που διαπραγματευόταν ο Ιακώβ με τον Ησαύ για τα πρωτοτόκια, όσο και ως μέρος ενός ψωμιού που παρασκευάστηκε κατά τη βαβυλώνια αιχμαλωσία του εβραϊκού λαού.

Για χιλιετίες, οι φακές παραδοσιακά τρώγονταν με κριθάρι και σιτάρι, τα τρία είδη διατροφής που προέρχονται από τις ίδιες περιοχές και εξαπλώθηκαν σε όλη την Αφρική και την Ευρώπη, κατά τη διάρκεια μεταναστεύσεων και εξερευνήσεων πολιτιστικών φυλών.

Αρχικά, θεωρούντο το φαγητό των φτωχών. Αργότερα όμως, διαπιστώθηκε ότι τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωσή τους είναι σημαντικά, και ο ισχυρός, φυσικός συνδυασμός τους σε πρωτεΐνες, φυτικές ίνες, και μέταλλα είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε χορτοφαγικές δίαιτες.

Οι φακές, όπως και τα άλλα φασόλια, είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες, τόσο διαλυτές όσο και αδιάλυτες -παρέχουν 15 γραμμάρια ινών σε μόλις 1 φλιτζάνι- οι οποίες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.

Επιπρόσθετα, συμβάλλουν στην υγεία της καρδιάς (προστασία από στεφανιαία και καρδιαγγειακή νόσο), όχι μόνο λόγω των φυτικών ινών, αλλά και λόγω των σημαντικών ποσοτήτων φυλλικού οξέος και μαγνησίου που περιέχουν.

Εκτός από τις ευεργετικές τους ιδιότητες στο πεπτικό σύστημα και στην καρδιά, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη διαχείριση διαταραχών του σακχάρου, καθώς εμποδίζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να αυξηθούν με ταχύ ρυθμό μετά από ένα γεύμα.

Ακόμα, αποτελούν πολύ καλή πηγή πρωτεΐνών. Πενήντα γραμμάρια φακής περιέχουν όση πρωτεΐνη έχουν και 67 γραμμάρια βοείου κρέατος και περιέχουν σχεδόν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται το σώμα, για να χρησιμοποιήσει τις πρωτεΐνες. Απουσιάζουν μόνο δύο, συνδυάζοντας όμως τις φακές με άλλα λαχανικά, όπως το καλαμπόκι και το σπανάκι, μπορούμε να πάρουμε μια πλήρη πρωτεΐνη.

Η περιεκτικότητά τους σε σίδηρο είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους νέους και τις έγκυες γυναίκες.

Τέλος να αναφέρουμε ότι το θερμιδικό κόστος όλης αυτής της διατροφής είναι μόλις 230 θερμίδες για ένα φλιτζάνι μαγειρεμένες φακές.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι φακές έχουν σημαντική θέση σε αυτό που λέμε υγιεινή διατροφή. Και επειδή δεν απαιτούν την μακρόχρονη ενυδάτωση (μούλιασμα) που χρειάζονται τα περισσότερα αποξηραμένα όσπρια, είναι αρκετά εύκολο και να προετοιμαστούν. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη έμπνευση.

B)

Οι φακές είναι ένα όσπριο με μεγάλη θρεπτική αξία. Αποτελούν πλούσια πηγή σύνθετων υδατανθράκων βραδείας απορρόφησης, φυτικών πρωτεϊνών, φυτικών ινών, βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων.
Πιο αναλυτικά, οι μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών (κυρίως διαλυτών) που περιέχουν οι φακές βοηθούν στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συτήματος, στην αυξημένη αίσθηση κορεσμού, ενώ συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιοπαθειών και καρκίνου του παχέως εντέρου.

Οι φυτικές πρωτεΐνες που περιέχονται στις φακές είναι πλούσιες σε όλα τα αμινοξέα, εκτός από τη μεθειονίνη και παρέχουν υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη με το πλεονέκτημα της πολύ μικρής περιεκτικότητας σε λίπος εν αντιθέση με το κρέας.

Οι φακές είναι πλούσιες σε διάφορες βιταμίνες, αλλά κυρίως σε αυτές του συμπλέγματος Β. Το φυλλικό οξύ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Οι βιταμίνες που περιέχονται στις φακές, έχουν συνδεθεί με την πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου και διαφόρων δυσλειτουργιών του γαστρεντερικού συστήματος.

Επιπλέον, οι φακές αποτελούν πολύ καλή πηγή ασβεστίου και σιδήρου, ο οποίος απορροφάται καλύτερα όταν συνδυάζεται με κάποια πηγή βιταμίνης C (πορτοκάλι), β-καροτενίου (καρότο), ή μηλικού οξέος (λευκό κρασί).
Οι φακές, λόγω του χαμηλού τους γλυκαιμικού δείκτη ενδείκνυνται στην πρόληψη σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ, ενώ λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς τους σε νάτριο αποτελούν ιδανική τροφή για υπερτασικούς ασθενείς. Από την άλλη, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωσή τους από άτομα με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και ουρική αρθρίτιδα.

Γ)

Οι φακές, όπως και τα φασόλια, αποτελούν πολύ καλή πηγή μακρο- και μικροθρεπτικών συστατικών. Μαζί με τα φασόλια είναι η καλύτερη πηγή καλής ποιότητας φυτικής πρωτεΐνης και, συνυπολογίζοντας το ότι είναι φτωχές σε λίπος, συνολικές θερμίδες, νάτριο και δεν περιέχουν χοληστερόλη, καθίστανται απαραίτητο τρόφιμο σε ένα διαιτολόγιο με υγιεινές επιλογές. Όπως ισχύει και με τα φασόλια, οι φακές αποτελούν πλούσια πηγή διαιτητικών ινών και είναι η καλύτερη πηγή φυλλικού οξέος στη δίαιτα. Είναι εξαιρετική πηγή μολυβδαίνιου, και πολύ καλή πηγή χαλκού, σιδήρου, μαγγανίου και φωσφόρου και καλή πηγή θειαμίνης (βιταμίνης Β 1 ), πυριδοξίνης (βιταμίνης Β 6 ), παντοθενικού οξέος και ψευδαργύρου. Συνεισφέρουν, επίσης, στη δίαιτα σημαντική ποσότητα μαγνησίου, καλίου, ριβοφλαβίνης (βιταμίνη Β 2 ), νιασίνης (βιταμίνη Β 3 ) και σεληνίου. Επιπλέον, οι φακές είναι πολύ καλή πηγή ισοφλαβονοειδών και φυτο-οιστρογόνων.